Polyvagaal in plaatjes
Hiërarchie
Eén van de pijlers van de Polyvagaaltheorie is de hiërarchie van het autonome zenuwstelsel.
Als reactie op signalen uit de omgeving, zijn 3 stadia mogelijk:
1. Het is veilig
2. Er dreigt gevaar
3. Het is levensbedreigend
Deze activeren resp. elk een ander deel van het autonome zenuwstelsel:
1. Ventraal parasympathisch
2. Sympathisch
3. Dorsaal parasympathisch
De volgorde 1.2.3. is hierbij van belang omdat:
1. Eerst een oplossing gezocht wordt door sociaal contact en verbinding te zoeken.
2. Lukt dit niet, dan wordt er overgegaan tot vechten of vluchten. Mobilisatie.
3. Wanneer ook dit niet lukt, rest alleen nog afhaken of dissociëren. Immobilisatie.
De weg terug naar sociaal contact, gebeurt in omgekeerde volgorde van deze hiërarchie, nl. van 3. naar 2. naar 1.
In dit blog gaan we dit nog verder verduidelijken door gebruik te maken van plaatjes die visueel weergeven:
- hoe Dr. Stephen Porges dit zelf ziet en
- hoe anderen hier vorm hebben aan gegeven.
Illustraties door Dr. Stephen Porges
Het nieuwste schema als poster te bestellen
Deze poster (in het Engels) is een uitstekende kennismaking met de Polyvagaaltheorie en de neurofysiologie ervan. De vele vertakkingen van de nervus vagus naar het gezicht, het hart en de ingewanden zijn mooi visueel gemaakt.
Naast de 3 bovengenoemde stadia worden ook een aantal mengvormen afgebeeld te herkennen door het kleurgebruik in de onderlijning : ‘Bevriezen’ is zowel sympathisch als dorsaal. Wanneer het veilig is, is ook spel (ventraal/sympathisch) en intimiteit (ventraal/dorsaal) mogelijk.
Aanrader om deze poster in je praktijk op te hangen!
Standaard overzicht
Dit schema zie je vaak online voorbij komen in allerlei research documenten, presentaties en artikelen geschreven door Dr. Stephen Porges. De kleuren doen denken aan stoplichten.
Illustraties door andere therapeuten
Door Ruby Jo Walker
Ook de moeite waard om te bestuderen is deze illustratie. Het laat mooi de golfbeweging zien van ventraal/sociaal naar dorsaal/afhaken via sympathisch/vlucht-vecht en terug.
Door Deb Dana
De ladder is bedacht door Deb Dana en is een hulpzaam middel dat kan ingezet worden tijdens de therapie. Het helpt je om te begrijpen wanneer je de ladder afdaalt naar dorsaal en wat nodig is om weer omhoog te klimmen naar ventraal.
Sowieso heb je boven op de ladder het beste uitzicht en zie je veel meer mogelijkheden dan onder aan de ladder!
Door Daniel J. Siegel
Dit is het Window of tolerance model ontwikkeld door Dr. Dan Siegel. Het wordt gebruikt in traumatherapie o.a. in Somatic Exeriencing van Peter Levine en in Sensorimotor Psychotherapie van Pat Ogden. De Window of Tolerance komt overeen met het ventraal/sociaal gedeelte en wordt in het midden afgebeeld.
Door Dee Wagner
Hier wordt de hiërarchie op een illustratieve manier weergegeven. Handig wanneer je de Polyvagaaltheorie aan kinderen uitlegt!
Door Twig Wheeler
Deze houdingen helpen je de verschillende staten makkelijk te herkennen: Rood: het dorsale vagus circuit. Geel: sympathische neuro systeem. Groen: ventrale vagus circuit.
Conclusie
Zoals je hebt gemerkt, komen de 3 stadia van het autonome zenuwstelsel in alle illustraties wel aan bod. Alleen is de hiërarchie van de Polyvagaaltheorie niet altijd duidelijk of wordt zelfs niet vermeld (zoals bij het Window of Tolerance model).
Ik hoop in ieder dat deze selectie van illustraties je helpt om de Polyvagaaltheorie beter te begrijpen en uit te leggen. Misschien maak je wel je eigen illustratie!
Hoi, Het lukt me niet de poster van Stephan Porges te bestellen via zijn site. Hebben jullie een link waarmee ik het wel kan doen?
Dit is de directe link waar de poster te bestellen is: https://restorativepractices.com/product-category/posters/ Hoop dat het je lukt!