Kippenvel tegen stress
Momenten vol ontzag. Vervuld van iets groter dan jezelf. Het “Aaah! Oooh! Wauw! Echt? (zucht)…” bij dit plaatje van het Noorderlicht. Het is een gevoel dat je in vervoering brengt én volgens recent onderzoek ook in verbinding met anderen. Leer hoe verwondering stress vermindert.
De wetenschap van ontzag: een boost voor je immuunsysteem
Adembenemende natuur, betoverende kunst en architectuur, een muziekstuk dat je ziel aanraakt, geven gegarandeerd kippenvel én een boost aan je immuunsysteem.
Dit wordt aangetoond door Dacher Keltner, hoogleraar psychologie aan de universiteit van Berkeley, Californië en oprichter van het Greater Good Science Center, een interdisciplinair onderzoeksinstituut waar geluk, compassie, verbondenheid en altruïstisch gedrag worden bestudeerd.
Onderzoek naar de invloed van positieve emoties op gezondheid laat zien dat vooral bij experimenten waar ontzag en verwondering hoog scoren, de laagste concentraties van de onstekingsmarker IL-6 cytokine in het speeksel aanwezig zijn. Zelfs het 30% minder voorkomen van PTSS symptomen bij veteranen is gemeten. 1 Ontzag blijkt dus een positieve invloed te hebben bij stress.
Correlatie tussen ontzag, sociaal gedrag en openmindedness
Maar dat is niet het enige effect. Ontzag ontstaat wanneer je zó onder de indruk bent van iets dat het je klein of stil maakt. Je ontstijgt als het ware jezelf. Dit hoeft niet persé door iets groots te zijn zoals hierboven omschreven. Ook wanneer het gewone, het vanzelfsprekende doorbroken wordt zoals bijvoorbeeld onverwachte hulp, verrassende leiderschapskwaliteiten, … kan het je de adem benemen en ervoor zorgen dat de aandacht voor jezelf minder wordt.
Deze lage zelf-focus maakt de weg vrij voor minder egocentrisme waardoor juist een gevoel van eenheid en verbinding met de ander en de wereld om je heen ontstaat. Het blijkt pro-sociaal gedrag zoals meer bescheidenheid, behulpzaamheid en vrijgevigheid te bevorderen. Bovendien heeft het ook een positieve invloed op samenwerken.
Deze afstand tot jezelf zorgt er ook voor dat de negatieve of positieve bril die doorgaans je waarneming kleurt, minder invloed heeft. Hierdoor kun je met een nieuwe, kritische blik kijken naar uitdagingen die zich voordoen. Er is een correlatie tussen ontzag en openmindedness. Je staat meer open voor nieuwe ervaringen, een nieuwe werkelijkheid. Daarom helpt dit ook bij het out-of-the-box denken tijdens innovatie- en brainstormsessies. 2
Er zijn slechts twee manieren om je leven te leven: doen alsof niets een wonder is, en doen alsof alles een wonder is.
Ontzag beïnvloedt je hartritme
Metingen van je hartritmevariabiliteit (HRV) zijn een goede indicator van de invloed van de ventrale vagus op het hart. Je hartritme loopt synchroon met je ademhalingsritme. In een gezonde situatie, versnelt je hartritme bij de inademing en wordt deze langzamer bij de uitademing. Men noemt deze invloed van de ademhaling op het hartritme ‘respiratoire sinusaritmie (RSA)’. De fluctuaties worden geregeld door de nervus vagus en met name door de ventrale tak ervan die de hersenstam met het hart en de longen verbindt.
Bij inademing vermindert de controle van deze ventrale vagus op het hart en gaat het sneller kloppen; bij uitademing remt de ventrale vagus het hartritme (de vagale rem). Het verschil tussen in- en uitademen en een snel en langzaam hartritme heet de vagale tonus. Hoe kleiner het verschil, hoe minder de rem van de ventrale vagus invloed heeft op het hart. Dit zorgt voor een chaotisch hartritme. Hierdoor ben je minder flexibel om je aan te passen aan stressvolle situaties, aan uitdagingen vanuit de omgeving. Hoe groter het verschil (de amplitude), hoe hoger de vagale tonus en hoe meer varabiliteit in hartritme (HRV). Dit duidt op een gezonde, coherente, ritmische vagale tonus. Dit laatste is dus het geval wanneer er sprake is van verwondering. De lange “Aaah” uitademing bij ontzag draagt hier uiteraard aan bij.
Het autonome zenuwstelsel en ontzag
De Polyvagaaltheorie van dr. Stephen Porges leert ons dat de ventrale vagus onderdeel uitmaakt van het parasympathisch zenuwstelsel en het sociaal betrokkenheidssysteem activeert.
Uit onderzoek blijkt dat bij ontzag en verwondering de sympathische invloed op het hart minder wordt. Dat is anders bij positieve emoties zoals geluk, dankbaarheid, vreugde en trots waarbij juist het sympathische zenuwstelsel wordt ‘gemobiliseerd’ om doelen te behalen. Bij ontzag is het opmerkelijk dat naast de lage sympathische indicatoren ook de parasympathische indicatoren laag zijn. Dit is een bijzondere toestand van het zenuwstelsel die interessant genoeg ook voorkomt net na een orgasme! 4
Wat vervult jou met ontzag?
Ik hoop dat dit blogartikel jou heeft verrast en jou aanzet om tijd te creëren en je open te stellen voor momenten van ontzag. Je te laten inspireren door de natuur, kunst, muziek, de schoonheid ervan.
Deze momenten van ontzag kunnen een langdurig effect hebben. Je kunt ze ook weer oproepen door er over te schrijven, er naar te luisteren, het middels een foto blijvend vast te leggen.
Wat verwondert jou? Wat blaast jou van de sokken? Omring jij jezelf met ‘kippenvel’ plaatjes op de muur thuis of op je werkplek/praktijkruimte ? Deel het met ons hieronder of in de Facebookgroep!
Verwondering is ook een tikkeltje spannend!
Reacties