Stem het ritme van je hart en je adem op elkaar af

Aan het woord: Kees Blase

Innovatiecentrum HartFocus heeft driemaal congressen georganiseerd waarin Stephen Porges en de Polyvagaaltheorie centraal stond (2008 in de Rode Hoed, 2013 en 2019 VU Amsterdam). Reden om eens nader kennis te maken met Kees Blase, oprichter van HartFocus.

Waar heb je kennisgemaakt met Stephen Porges?

“We hebben elkaar in 2007 ontmoet op het internationale congres van Biofeedback Foundation Europe, waar we allebei een dagworkshop presenteerden. Als medisch fysicus en neuropsycholoog presenteerde ik de werking van Heart Rate Variability op het Autonome Zenuwstelsel, een principe waar Stephen Porges al vanaf 1972 in geïnteresseerd was. Eerst was HRV vooral een marker voor het Autonome Zenuwstelsel (angst/veiligheid/trauma), en vanaf 1996 wordt HRVbiofeedback gebruikt als een methodiek om zelf het autonome zenuwstelsel weer in balans te brengen. Porges ging zich meer focussen op de middenoorspieren, klank en het Safe & Sound Protocol, en ik richtte me op hartritme biofeedback.”

Wat is HRV?

“HRV staat voor hartritmevariabiliteit. Het hartritme wordt bepaald door een opeenvolging van hartslagen. Deze variëren op elk moment door de wisselwerking van de vagale (parasympathische) en sympathische activiteit van het autonome zenuwstelsel waarbij de sympathische tak vergeleken wordt met het gaspedaal (activerend) en de vagale tak met de rem (deactiverend). Een toename in vagale activiteit verzorgt een verlaging van de hartslagfrequentie. Hoe meer ‘vagale rem’, hoe meer ontspanning. Het brengt het autonome zenuwstelsel meer in balans. Dit vertaalt zich in een hogere HRV en meer hartcoherentie, een staat van zijn waarbij je je kalm en veilig voelt, los komt van angst, spanning en stress, en tegelijkertijd met een helder hoofd, een wakker lijf en een open hart in de wereld staat. Dit maakt Social Engagement mogelijk zoals Porges het benoemt. Door geleide ademhaling met behulp van biofeedback, kun je in de staat van hartcoherentie komen.”

Wat doet de HRV biofeedback?

“Met biofeedbackapparatuur wordt het hartritme op een scherm zichtbaar en het ademritme kan op het hartritme worden ingesteld. Op het scherm van de Balance Manager van HartFocus bijvoorbeeld kan de patiënt de intervallen tussen zijn of haar hartslagen volgen en zien hoe de eigen gemoedstoestand van invloed is op het lichaam en andersom, maar vooral hoe ze het autonome zenuwstelsel nu zelf kunnen gaan beïnvloeden.

Meer dan 500 professionals, variërend van coaches tot psychologen en psychiaters, therapeuten en fysiotherapeuten, alsook praktijkondersteuners huisartsenzorg (POHs) zijn opgeleid om deze apparatuur te kunnen inzetten bij cliënten. Ook docenten en remedial teachers zetten het in in het onderwijs.

Ook is er een app ontwikkeld: Respiroguide Pro (Apple store: Vital-EQ Respiroguide Pro, Playstore: Respiroguide Pro). Deze is gericht op ondersteuning van de patiënt in zelfsturing met deze HartFocus-methode.

Een stap geavanceerder is de Stresseraser Pro en ResCalm, die ook feedback geven van het persoonlijke hartritme patroon op begrijpelijke wijze, waardoor het zelf in balans komen beter wordt gefaciliteerd, net als bij de Balance Manager.”

Hartcoherentie: een staat van zijn waarbij je je kalm en veilig voelt, los komt van angst, spanning en stress, en tegelijkertijd met een helder hoofd, een wakker lijf en een open hart in de wereld staat.

Kees Blase

Wanneer kun je de HRV biofeedback inzetten?

“Depressie, examenangst, ADHD, paniekstoornissen en trauma’s hebben allemaal een direct effect op ons lichaam, met name de ontregeling van het autonome zenuwstelsel. Door 8 weken training van ademritme resonerend met hartritme kan deze ontregeling weer in balans worden gebracht, wat de behandeling van de affectregulatie sterk verbetert. Met hartritmebiofeedback wordt die disbalans en nieuwe balans voor de patiënt zichtbaar gemaakt. ”