Traumabehandeling en veiligheid creëren met SSP
Interview met Stephan Adriani
“Wat ik ontdekt heb, is dat je vanuit de algemene uitgangspunten van wat een traumabehandeling is, je in organisaties uitstekend werk kunt doen. Bij traumabehandeling gaat het in eerste instantie om het creëren van veiligheid en stabiliseren. Bij organisaties die voor geen meter lopen en met een hoog ziekteverzuim kampen, speelt er veel onveiligheid.”
Aan het woord in dit interview: Stephan Adriani. Naast trainer en interim manager binnen organisaties, is Stephan ook oprichter van The Healing Tribe, een samenwerkingsverband van therapeuten en coaches o.a. gespecialiseerd in Traumaverwerking.
Binnen The Healing Tribe werken jullie met het Safe & Sound Protocol van Porges (SSP). Hoe ben je daar zo toe gekomen?
“Persoonlijk ben ik in een rouwproces gekomen na het overlijden van mijn vrouw 10 jaar geleden. Ik kwam in aanraking met allerlei manieren om met trauma om te gaan. Het is de start geweest voor het brede aanbod van traumaverwerking bij The Healing Tribe: we werken met adem, Somatic Experiencing, ISP van Raja Selvam, Storytelling, NLP, systemisch werk, familie-en trauma-opstellingen. En we werken met SSP. Een belangrijk uitgangspunt is het begrip posttraumatische groei: hoe je vanuit moeilijke levensomstandigheden een volgende stap kunt maken in ontwikkeling.”
Waar kan SSP bij helpen?
“Het succes van SSP behandelingen bij autistische kinderen is bekend en veelvuldig door Porges beschreven in de casuïstiek. Hoe het werkt, lees je in dit blogartikel op onze site: 5 keer een uur naar muziek luisteren. SSP: een nieuwe methode om iemands gevoel van veiligheid te vergroten. Er wordt nu onderzoek gedaan bij welke klachten SSP nog meer effectief kan zijn. De vraag is of het als Haarlemmerolie werkt of is het toch vooral klachtspecifiek. Voor welke doelgroep het geschikt is, zal blijken uit dit verder onderzoek.”
Doen jullie zelf ook onderzoek met SSP?
“Ja. Samen met Erik van Veenendaal, één van onze Healing Tribe mensen, houden we in februari een speciale week in een autistencentrum in Hilversum. Daar gaan we het systeem gebruiken bij kinderen die daar in behandeling zijn. We rekenen per persoon twee uur per dag, en dat vijf opéénvolgende dagen zoals het protocol voorschrijft. Voor ons is het een kans om zelf diep kennis te maken en expertise op te doen met hoe het werkt op autistische kinderen. Ook hebben we een mentorrol voor de begeleidende therapeuten zodat zij er later zelf ook mee aan de slag kunnen.”
Wat is je persoonlijke ervaring met SSP?
“De eerste keer dat ik het deed, heb ik het in mijn eentje gedaan. Dus zonder therapeut ernaast. Ik moet eerlijk zeggen dat ik eigenlijk niet precies wist wat ik deed. Ik was op vakantie en voelde me prima. Ik heb het systeem op mijn hoofd gezet terwijl ik een beetje aan het scharrelen was. Af en toe vond ik het te zacht, ging ik het systeem harder zetten. Dat moet je dus niet doen! De bedoeling is juist dat het zacht wordt omdat je oren dan mee gaan doen! Dus de eerste keer gebeurde er niet zoveel. En dat vond ik toch een belangrijke ervaring omdat ik het systeem daardoor beter ben gaan begrijpen. Dus als je niet geblokkeerd bent of als dat oor van jou al goed is afgestemd, dan kun je SSP doen wat je wil, maar dan gebeurt er niet zoveel.”
“De tweede keer dat ik het gedaan heb – ook weer in mijn eentje – was het effect wel veel groter. Vermoeidheid. Heel veel vermoeidheid. Gerommel in mijn buik. Gezichtsspieren die mee gingen doen. Mijn oren, alsof er een hartslag in mijn oren was. Ook merkte ik dat ik creatieve gedachtes kreeg en een mild optimisme richting wat ik ging doen. Wat ik hier uit heb geleerd, is dat ik tot meer inzichten was gekomen met begeleiding. Een therapeut ziet de signalen die ik afgeef en kan daar op inspelen. Zonder begeleiding is mijn blinde vlek, een blinde vlek gebleven. Als er iets aangeraakt wordt – en dat schijnt toch vrij geregeld te gebeuren – dan wil je daar ook op in kunnen gaan.“
“Het gaat om verbinding. Het gaat om elkaar ontmoeten. Ik zie heel veel mensen in alle facetten van mijn werk - of het nou de communicatietrainingen zijn die ik geef of in mijn organisatiewerk of therapiewerk - overal zie ik, als je weet waar je op moet letten, of mensen vrij genoeg zijn om te communiceren en waar de belemmeringen mogelijk zitten.“
Leg je in je trainingen de Polyvagaaltheorie van Porges en de werking van het zenuwstelsel uit?
“Bij persoonlijke begeleiding, hangt het helemaal van de persoon af. Sommige mensen hebben het echt nodig dat ze begrijpen wat je doet. Er zijn ook mensen waarbij ik heel snel met ze bespreek: ‘ Jij zit zó in je hoofd, daar moeten we niet naar toe. We gaan veel meer de lichamelijke kant aanpakken’.“
“In organisaties kun je niet de Polyvagaaltheorie uit gaan leggen. Je kunt wel termen als fight, flight, freeze gebruiken. Dat zijn begrippen die ze al kennen. Ook veiligheid is een heel belangrijk begrip. Wat ik ontdekt heb, is dat je vanuit de algemene uitgangspunten van wat een traumabehandeling is, je in organisaties uitstekend werk kunt doen. Bij organisaties die voor geen meter lopen en met een hoog ziekteverzuim kampen, speelt er veel onveiligheid. Wat onveiligheid met mensen doet, is dat ze patronen creëren waardoor er geen gesprek hoeft plaats te vinden. Dus ze vermijden elkaar. Of ze spelen mooi weer. Dan is het mijn taak om ervoor te zorgen dat er weer condities zijn op basis waarvan ze met elkaar in gesprek gaan. Social Engagement van Porges, dat kun je vertalen naar ‘Hoe gaan we met elkaar om’.”
Wat is ‘Social Engagement van Porges’?
“Het gaat om verbinding. Het gaat om elkaar ontmoeten. Ik zie heel veel mensen in alle facetten van mijn werk – of het nou de communicatietrainingen zijn die ik geef of in mijn organisatiewerk of therapiewerk – overal zie ik, als je weet waar je op moet letten, of mensen vrij genoeg zijn om te communiceren en waar de belemmeringen mogelijk zitten. En hier komt ook lichaamstaal en neuroceptie bij kijken. Daar een bijdrage leveren, om daar wat meer ruimte in te creëren, dat is prachtig.”
Wat is neuroceptie?
“Aan de ene kant is neuroceptie het terugkoppelingsmechanisme vanuit je lichaam naar je hersenen. Het is ook het waarnemen van omgevingssignalen via je lijf zodat je dus als het ware kunt beoordelen wat er aan de hand is. Allerlei signalen die in jouw lichaam plaatsvinden die blijkbaar iets zeggen over de interactie tussen jou en de omgeving en jij en je diverse delen in je lijf. Dat kan kramp zijn, dat kan geborrel in je buik zijn, dat kan dat je slaperig bent, het kan van alles zijn. Je lichaam doet dat automatisch, je denkt er niet bij na. Je kunt leren je meer bewust te zijn van die signalen. Het is ook een uitnodiging om meer op je lijf te vertrouwen. Als je bijvoorbeeld in systemisch werk opstellingen doet, dan is er nog steeds geen goeie verklaring waarom je als je als je een opstelling doet, waarom die informatie op een bepaalde manier tot onze beschikking komt. Ik denk dat neuroceptie daar een deel van het antwoord is.”
Hoe kan je reageren op een signaal van bijvoorbeeld spanning in je lichaam?
“Wat ik heel graag doe is het waarnemen en geen oordeel hebben. Dus niet besluiten: ‘Dat betekent dus dit’. Ik stel het uit. Waar ik misschien dertig jaar geleden het aan mezelf verweten zou hebben als ik gespannen was, zo van: ‘O, wat ben je weer onzeker’, ‘Joh, doe eens flink’. Maar nu denk ik: ‘Er gebeurt iets’. Dat kan iets over mij zeggen. Het kan iets over de interactie zeggen. Het kan iets over die persoon zeggen. Misschien pik ik wel iets op bij die persoon. Dus ik neem het waar. Ik ga er van uit dat het informatie in zich draagt en ik stel het oordeel uit. Dat is voor mij op dit moment de meest effectieve manier om daarmee om te gaan. Gaandeweg komt er veel meer informatie en dan krijgt het betekenis, of niet.”
“Social Engagement van Porges, dat kun je vertalen naar ‘Hoe gaan we met elkaar om’.”
Is binnen The Healing Tribe de Polyvagaaltheorie onderdeel van jullie communicatie?
“We doen dat niet bewust maar we maken grappenderwijs wel opmerkingen als: ‘O, jij zit nou zeker in die staat’? Gewoon een beetje plagerig. De insteek van de Healing Tribe is elkaar ondersteunen, de krachten bundelen. We gaan onze eigen scheuren en blutsen en rafelrandjes niet uit de weg! En we praten natuurlijk over klanten die we hebben, dingen die we meemaken en hoe we daar met een Polyvagaalblik naar kunnen kijken.”
Stephan, bedankt voor dit boeiende gesprek en heel veel succes met het SSP onderzoek in februari! Houd ons op de hoogte van het verloop!
Mocht je SSP zelf willen ervaren, ga dan naar de open avond die The Healing Tribe organiseert op 16 januari a.s. Alle details, vind je hier.
The Healing Tribe met Stephan Adriani in het midden.
Blogartikel: 5 keer een uur naar muziek luisteren. SSP: een nieuwe methode om iemands gevoel van veiligheid te vergroten.
Photo credit coverfoto: ILS
Reacties